مهمترین آفات پنبه

پنبه گیاهی است چند ساله که به صورت گیاهی یکساله مورد کشت و کار قرار می گیرد. پنبه ریشه مستقیمی دارد که با سرعت بالایی به اعماق خاک نفوذ می کند. میوه پنبه به صورت کپسول یا غوزه می باشد. پنبه جزو محصولاتی است که می توان آن را طی چند سال مداوم در یک زمین کاشت بدون آنکه عملکرد آن کاهش بیابد.

ایران از نظر شرایط اقلیمی یکی از مساعدترین مناطق برای کشت و تولید پنبه است. در ایران از قدیمی ترین مناطق کشت پنبه می توان به دو شهر ساوه و شوشتر اشاره کرد که به دوره هخامنشیان بر می ‌گردد. بذر پنبه در زمان مشروطیت وارد ایران شد و کشت آن به مرور رواج پیدا کرد. اولین کارخانه پنبه پاک کنی ایران نیز در استان مازندران تأسیس شد و شروع به کار کرد.

پنبه گیاهی است گرما دوست که برای رشد و عملکرد مناسب به هوای گرم و یک فصل رشد بدون یخبندان حداقل 200 روزه احتیاج دارد. پنبه نیازمند آفتاب فراوان است؛ بطوریکه کمبود نور سبب افزایش رشد سبزینه ای و کاهش تولید غوزه در آن می گردد. از آفات پنبه به اختصار به چند آفت زیر اشاره شده است:

کرم قوزه پنبه

کرم قوزه که به آن غنچ قوزه پنبه نیز می گویند، آفتی است خطرناک که خسارت شدید آن در مزارع پنبه استان های شمال کشور می باشد. این آفت برای اولین بار در سال 1317 مشاهده شده است. این حشره علاوه بر پنبه به گیاهان دیگری مانند توتون، گوجه فرنگی، یونجه، خشخاش، کنف، شبدر، ذرت، نخود، کنجد، گل ابریشم، پسته، بادمجان،سویا، لوبیا، ذرت خوشه ای، کدو و شاهدانه نیز حمله می کند و باعث بروز خسارت های زیاد در مزارع می شود.

لاروهای کرم غوزه با تغذیه از برگ های جوان، قوزه ها، بلال، میوه و غلاف بذور گیاهان میزبان باعث خسارت های زیاد می شوند. در سال های اخیر این آفت به میوه های گوجه فرنگی نیز خسارت های قابل توجه ای وارد کرده است.

عسلک پنبه  Bemisia tabaci

عسلک پنبه یکی از انواع مگس سفید است که به عنوان یکی از مهمترین آفات کشاورزی محسوب می شود. عسلک برگ پنبه که توسط آفت در مزارع پنبه شیوع می یابد، از دیرباز در مناطق پنبه کاری ایران وجود داشته است. علت وجود این مشکل در پنبه این است که هم پوره ها و هم حشرات کامل از شیره سلول های برگ تغذیه میکنند که این موضوع باعث رنگ پریدگی، پیچیدگی و خشک شدن گیاه پنبه می شود.

عسلک پنبه بر روی تعداد زیادی از گیاهان زراعی، زینتی، درختان مثمر و درختان غیر مثمر باعث ایجاد خسارت زیاد می شود. در حال حاضر مهم ترین آفت گوجه کاری در مناطق جنوبی کشورمان این آفت است.

در حقیقت آفت عسلک پنبه بر روی برگ های گیاهان، عسلک ترشح می کنند که موجب رشد کپک های دوده ای سیاه می شود. مورچه ها نیز به عسلک جلب می شوند و از آن تغذیه می کنند. سفید بالک ها ناقل برخی بیمارگرهای گیاهی مانند ویروس پیچیدگی برگ پنبه هستند. گیاهان آلوده ظاهری براق و چسبنده دارند که با تکان دادن گیاهان آلوده، سفیدبالک ها به پرواز در می آیند. این آفت باعث کاهش شدید ارزش اقتصادی پنبه می شود.

زنجرک پنبه Amrasca devastans

حشرات کامل و پوره ها برای رشد خود از شیره گیاهی بافت های گیاه تغذیه می کنند. گزارش شده که این حشرات در طول فرایند مکیدن شیره ی گیاهی، سمی را به درون بافت های گیاهی تزریق می کنند که سبب سوختگی گیاه می شود.

علایم خسارت:

• مشاهده شاخساره بدون چروکیدگی، پیچیدگی و زردی.
• چروکیدگی و پیچیدگی کمی از برگ ها در بخش های پایینی گیاه به همراه زردی حاشیه برگ ها
• چروکیدگی و پیچیدگی برگ تقریبا در کل گیاه رشد گیاه مختل و متوقف می شود.
• پیچیدگی شدید، چروکیدگی، زرد و برنزه شدن و خشکیدگی برگ ها.

شته جالیز

در این بیماری، پوره ها و حشرات کامل از آوندهای آبکش تغذیه می کنند که این موضوع منجر به ایجاد خسارت در گیاه پنبه می شود. این حشرات با مکیدن شیره سلولی گیاهان باعث ایجاد پاکوتاهی در گیاهان می شوند.

پس از مدتی شما برگ ها را رنگ پریده (زرد)، پیچیده و خشک شده مشاهده می کنید. شته ها با ترشح عسلک بر روی سطوح گیاهی باعث رشد کپک های دوده ای سیاه می شوند که این موضوع باعث می شود که از فتوسنتز جلوگیری شود. با ترشح عسلک، مورچه ها نیز به سمت عسلک بر روی سطح گیاه جذب می شوند. شته ها همچنین در پایان فصل و همزمان با باز شدن غوزه های پنبه، باعث ایجاد خسارت به گیاه می شوند و به دلیل رشد کپک های دوده ای بر روی الیاف غوزه های باز، مشکلات فراوانی را به بار می آورند.

علایم خسارت:

• کل گیاه بدون پیچیدگی یا چروکیدگی رویت می شود.
• فنجانی شدن یا چروکیدگی برگ های بخش بالایی گیاهان.
• فنجانی شدن برگ ها و مشاهده شته ها بر روی تمام قسمت های گیاه.
• فنجانی شدن شدید برگ ها و وجود کپک های دوده ای سیاه بر روی تمام قسمت های گیاهان، که منجر به توقف رشد گیاهان می شود.

تریپس پنبه Thrips palmi Karny

تریپس پنبه حشره بسیار کوچکی است که رنگ آن زرد و ماده بالغ دارای 3 جفت پا و بدن کشیده و بال های پرمانند است. پوره های این حشره بدون بال هستند.

این حشره به جوانه ها، برگها، قوزه های زودرس بوته پنبه حمله کرده و در اطراف رگبرگ های زیریی برگ لکه های فرو رفته براقی ایجاد می کند که به تدریج به رنگ نقره ای تبدیل می شوند. شکاف هایی در سطح برگ های آلوده پنبه رویت می شود. در نتیجه حمله آفت باعث می شود تا رشد بوته کم شده و علاوه بر به تعویق افتادن برداشت، مقدار محصول پنبه نیز تقلیل می یابد. حشرات ماده به وسیله تخم ریزی نوک تیز خود در داخل نسوج برگ ها زیر اپیدرم تخم ریزی می کنند. این حشره زمستان را به صورت حشره ی کامل در مزارع یونجه می گذراند.