گرگان- پنبه گلستان در سال های گذشته وضعیت کشت مطلوبی داشته است اما به باور کارشناسان در دهه‌های اخیر بی توجهی و عدم برنامه ریزی دولت سطح کشت این محصول استراتژیک را کاهش داده است.
مریم رضایی؛ بازار: پنبه جزو هشت کشت اساسی در کشور است که در برنامه خوداتکایی برای کشت قرار دارد و باید به آن توجه شود. حدود هفت سال قبل وزارت جهاد کشاورزی برای محصولاتی مثل برنج، جو، گندم، حبوبات، پنبه، چغندرقند، ذرت و دانه‌های روغنی برنامه خوداتکایی تدوین کرد و پنبه در زمره محصولات استراتژیک قرار گرفت. طرح خوداتکایی در محصولاتی مثل گندم پیشرفت های خوبی داشت اما کشت پنبه مورد توجه قرار نگرفت و سطح زیر کشت این محصول نه تنها رضایت بخش نبود بلکه از دید کارشناسان ناامید کننده به نظر می رسد در این رابطه «اسدالله پاکسرشت» مدیر انجمن صنایع پنبه استان گلستان و رییس هیئت مدیره صندوق پنبه کشور از وضعیت گذشته پنبه در گلستان و مرغوبیت بی نظیر آن در کشور در این گفتگو سخن می گوید و معتقد است: بسیاری از کشورهای خارجی نیز مشتری این محصول بودند اما در حال حاضر کشاورزان مایل به کشت آن نیستند. ادامه این مصاحبه را در ذیل بخوانید.
* وضعیت کشت پنبه در گذشته در استان گلستان چگونه بوده است؟
۵۰ درصد سطح کشت پنبه در منطقه گرگان و گنبدکاووس بوده که از نظر تولید بیش از ۶۰ درصد پنبه کشور در استان گلستان در گذشته از این منطقه بوده است.سطح کشت به دلیل عدم حمایت از کشت پنبه به شدت پایین آمده است. ما در گذشته حداقل ۱۵۰ هزار هکتار و در بعضی سال ها تا ۱۸۰ هزار هکتار در گلستان کشت پنبه بوده است که این رقم در مازندران ۵۰ هزار هکتار بوده است.
* چرا کارخانه های ریسندگی از پنبه گستان استقبال می کردند؟
سه نوع کارخانه ریسندگی اوپن اند، رینگ و ایرجت در کشور داریم و در حال حاضر صنایع نساجی پیشرفت کرده است و به سمت رینگ شدن هستند که نخ مرغوبی تولید می کند و گرانتر است و همین نوع سیستم پنبه عالی می خواهد و این پنبه مرغوب در گلستان تولید می شود. پنبه گلستان به دلیل حاصل خیزی و بارندگی کیفیت مرغوبتری داشته و از نظر طول، ظرافت، مقاومت و یکنواختی الیاف مرغوب ترین است و تولید در سطح پنبه در این منطقه بالاست. در گذشته زمین های کشت پنبه بزرگ مالکی بوده و همین باعث افزایش بهره وری پنبه بود. در گذشته صنایع نساجی به دلیل مرغوبیت این محصول برای خرید پنبه اول به استان گلستان می آمدند تا جاییکه پنبه گلستان به ۲۰ کشور خارجی مثل روسیه، انگلیس، ژاپن و بنگلادش و سایر کشورهای اروپایی صادر می شد.
خاکستر نشینی طلای سفید گلستان| قیمت تضمینی پنبه اصلاح شود
* چرا سطح کشت پنبه کاهش پیدا کرده است؟
یکی از دلایل کاهش کشت پنبه کاهش در گلستان حذف شورای ملی پنبه و کوچکتر کردن سازمان پنبه کشور بوده است. این شرکت ها بر روی کشت پنبه به خصوص در گلستان نظارت بیشتری می کردند. در دهه های قبل ۱۰۴ کارخانه پنبه پاک کنی در کل کشور وجود داشت که ۴۲ کارخانه متعلق به استان گلستان بود که با تمام ظرفیت در شش ماه از سال کار می کرد تا پنبه گلستان را تصفیه کنند و به نساجی ها بدهند. از این تعداد کارخانه همه تعطیل شده اند که ۱۴ یا ۱۵ کارخانه وجود دارند که هشت کارخانه با ظرفیت ۲۰ درصد مشغول به فعالیت است.
* از دیگر دلایل کاهش کشت پنبه به چه مواردی می توان اشاره کرد؟
کشت و برداشت جو، گندم، سویا، ذرت، چغندرقند و برنج با کمباین برداشت می شود. پنبه هم کمباین مخصوص خودش را دارد ولی چون قیمت کمباین پنبه گران است و کشاورزان پنبه تبدیل به خُرده مالکی شدند. اگر دولت کمک کند و در هر منطقه کمباین خریداری شود در نهایت هزینه برداشت پنبه با کمباین نصف کارگر است. درحالیکه اکنون برداشت سنتی پنبه برای کشاورز بسیار گران تمام می شود.
یکی از مشکلات پنبه در گلستان و در کل کشور برداشت دستی آن است که سه ماه زمان نیاز دارد. از طرفی بحث دزدی برای پنبه نیز مطرح است که در این مدت از محصول پنبه دزدی می شود.
در گذشته مرکز تحقیقات پنبه بسیار فعال بود و بذرهای خوبی در اختیار کشاورزان قرار می داد ولی در حال حاضر به دلیل تحریم های موجود و قطع ارتباط با کشورهای اروپایی و آمریکایی بذرها و سموم خوبی در اختیار کشاورز قرار نمی گیرد. وقتی از هند و چین سم وارد کشور می کنیم کشاورز به جای سه مرحله سم پاشی مجبور است هفت تا هشت بار از سموم استفاده کند.
* قیمت خرید پنبه از کشاورز منطقی است؟
قیمت پنبه و خرید وش از کشاورز کمتر است و کشاورز عطای این زراعت پر دردسر را به لقایش می بخشد. کشاورز برای کشت اول از همه به برداشت محصول توجه می کند و سراغ زراعتی می رود که برداشتش سریع باشد و به پول برسد. در مقابل کشت پنبه زراعت های رقیب آمده است. قیمت برنج در بازار ساعتی است و معلوم است که کشاورز تمایل به کشت برنج دارد. قیمت برنج دست دولت نیست و دست بازار و کارخانه های شالیکوبی است. قیمت سیب زمینی و گوجه فرنگی دست بازار و کشاورز است و از طرفی تولید در هکتار این محصولات نیز بالا است. قیمت تضمینی پنبه منطقی نیست و پایین است. باید هر کیلو پنبه سه و نیم برابر قیمت تضمینی گندم باشد. اگر این اتفاق بیافتد و دولت این نسبت را رعایت کند کشاورز به کشت پنبه ترغیب می شود.
* جهاد کشاورزی چه اقداماتی می تواند انجام دهد تا کشت پنبه رونق پیدا کند؟
مهندسین کشاورزی باید به کشاورز آموزش بدهند و کشاورزان را با آفات پنبه و تعداد سم پاشی ها آشنا کنند. تنها زراعتی که دو محصول است که یکی الیاف پنبه و دیگری تخم پنبه که دانه روغنی است کشت پنبه است.
۳
